Mersin’de devlet eliyle yürütülen sulama projeleri istenilen seviyede olmazken yüksek maliyet çiftçinin belini bükmeye devam ediyor. Hükümetten sulama için birlik ve kooperatiflere faturanın yarısını ödeme desteği gelse de üreticinin buraları tercih etmeyerek sondaj ve kuyu vurması destekten yararlanmasını engelliyor.
HEDİYE EROĞLU
Mersin’de yıllardır gerek içme gerek sulama suyu sorunlarını çözümü için büyük önem taşımasına rağmen tamamlanarak istenilen verimin bir türlü alınamadığı Aksıfat ve Alaköprü Barajı sulama çalışmaları sürerken, yüksek sulama maliyetleri çiftçinin belini büküyor.
Özellikle kentin tarımsal üretiminin büyük bölümünün gerçekleştirildiği batı Mersin’de sulama maliyetlerini düşürecek Anamur, Bozyazı, Erdemli ve Silifke Aksıfat ve Alaköprü Barajları sulama etaplarının tamamlanmasını dört gözle beklese de çalışmalar henüz istenilen seviyede değil.
FATURANIN YARISINI BAKANLIĞIN ÖDEMESİ YETERLİ DEĞİL
Sulama maliyetindeki en büyük etken olan enerjinin pahalılığı ile baş etmeye çalışan üretici, Resmi Gazete'de yayımlanarak yürürlüğe giren Tarımsal Sulama Amaçlı Su Kullanım Hizmet Bedelinin Desteklenmesine İlişkin Cumhurbaşkanlığı kararıyla 9 milyar liralık faturanın 4,5 milyar lirasının bakanlık tarafından karşılanmasını olumlu görse de yeterli bulmuyor.
Örtü altı sebze ve meyve üretiminde ülkemizde önemli bir paya sahip olmasının yanı sıra ihracatta da söz sahibi olan ve başta “Anamur Muzu” olmak üzere, çilek, örtü altı sebze üretimi ve narenciye çeşitleri ile tarımsal ekonomiye güç veren batı Mersin’de çiftçinin çatı kuruluşu olan Anamur – Bozyazı Ziraat Odası Başkanlığı, desteklerin arttırılmasını istiyor.
ÇKS BAŞVURU SÜRESİ HAZİRAN’A UZATILMALI
Anamur – Bozyazı Ziraat Odası Başkanı Ahmet Şeref Gümüş, öncelikle her yıl Haziran ayına kadar başvuru alınan Çiftçi Kayıt Sistemi’nin (ÇKS( bu yıl Aralık ayında sonlandırılmasının üreticiyi mağdur ettiğini söyledi.
ÇKS 2023 yılı başvurularının 30 Haziran’a kadar uzatılmasını istediklerini söyleyen Gümüş, “Bitkisel üretim yapan çiftçilerin ve işletmelerin, mazot ve gübre desteği, küçük aile işletmesi desteği, katı organik-organomineral gübre desteği, ürün (dane mısır, kütlü pamuk, hububat-baklagil, dane zeytin, zeytinyağı) fark ödemesi desteği, sertifikalı fidan/fide ve tohum desteği, iyi tarım uygulamaları desteği, organik tarım desteği, biyolojik/biyoteknik mücadele desteği, yem bitkileri üretimi desteği gibi tarımsal destekleme ödemelerinden faydalanabilmeleri için, ilgili üretim yılına ait ÇKS başvurusunu yapmış olmaları gerekiyor. Bunun yanında, Tarım Sigortası (TARSİM) işlemleri ve Kırsal Kalkınma Desteklemeleri gibi birçok tarımsal destekleme de ÇKS kayıtları esas alınmak suretiyle yapılıyor.
Ancak üretim yılına ait bitkisel üretimleri için ÇKS kaydını yaptırmayan üreticiler, ÇKS’ye kayıtlı olma zorunluluğu bulunan tarımsal desteklemelerden faydalanamıyor. Her yıl Haziran’a kadar uzatılan başvurular bu yıl Aralık ayında sonlandırıldığı için üretici mağdur” dedi.
KABARIK FATURA İÇİN DAHA FAZLA DESTEK LAZIM
ÇKS desteklerinin maliyetleri düşürmek adına önemli olduğunu söyleyen Başkan Gümüş, bu konuda en çok bellerini büken etkenin ise sulama ve faturayı kabartan enerji maliyetleri olduğunu vurguladı.
Bu kapsamda Tarım Bakanlığı’nın, sulama desteği kapsamında faturanın yarısını ödeme uygulamasının olumlu olduğunu ancak yeterli olmadığını dile getiren Ahmet Şeref Gümüş, “Sulama maliyetlerinin düşürülmesi için faturanın yarısının ödenmesi veya barajlar eliyle yürütülen sulama projeleri yeterli değil. Sulama Birlikleri güçlendirilmeli, kapalı sisteme geçerek hizmet vermesi sağlanmalı. En önemlisi de Sulama Birliği ve Kooperatifler üzerinden alınan tarımsal sulama hizmeti maliyetinin de düşürülmesi gerekmekte
Bakanın açıkladığı sulama için yüzde 50 destek sulama birliklerinden ve kooperatiflerinden su alanları ilgilendiriyor. Ama buradaki eksiklik 2023 ÇKS’sinin 31 Aralık’ta bitmiş olması. ÇKS başvuruş yapamayanlar sulama desteğinden yararlanamayacak. Bu sorunun çözümü için harekete geçilmeli” dedi.
ENERJİ DESTEĞİ LAZIM
Gümüş ayrıca çiftçinin yüzde 50 sulama birliği desteğinden çok fazla yararlanamamasının bir diğer nedenin ise birlik veya kooperatiften su almak yerine kendi kuyu ve sondajı ile sulama yapma çabası olduğunu kaydetti.
Gümüş, “Tüm üreticimiz ya kooperatif ya da sulama suyu almıyor, sondaj ile veya kuyusundan su alıyor. Fatura ödeme desteği direk enerjide yapılmış olsaydı, tüm üreticiler bundan faydalanabilirdi. Enerji maliyeti meskenlerden yüzde 50 ucuzdu ama şuanda üzerine çıktı. Tarımsal sulamada enerji maliyeti mesken fiyatının altına inerse sulama suyu soruna daha etkili çözüm olur.
Sulama Birliği kapalı sisteme geçmediği için bir çok üreticimiz kuyu ve sondaj ile sulama yapıyor. Yer altı sularının kullanılması için Sulama Birliği’nin kapalı sisteme geçmesi sağlanmalı. Çünkü yeraltı suyunun yok edilmesi kuraklığa neden oluyor” diye konuştu
BÖLGEDE SULAMA PROJELERİ NE DURUMDA?
Son olarak DSİ, KKTC su temin projesi kapsamında inşa edilen Anamur Alaköprü Barajı’nın sulama ayağında çalışmaların yüzde 52’sinin tamamlandığını bildirdi. DSİ’nin açıklamasına göre Mersin’in en büyük sulama projesinde 83 bin 600 bin dekar tarımsal arazinin sulamaya hazır hale getirildiği ve ilk etapta 11 dekar alana su bırakıldığı bildirildi. Aksıfat Barajı da sulama da verimli hale geldiğinde Silifke ve Erdemli’de yaklaşık 81 bin dekar arazinin suya kavuşması sağlanacak. 15 Kasım 2022 tarihinden beri su tutulmaya başlanan ve bu yıl bitirilmesi beklenen Aksıfat Barajında bugüne kadar 7 milyon 750 bin metre küp su depolandı ve baraj doluluk oranının yüzde 12’ye ulaştı.